Paul Stasse

Kan je je huidige functie beschrijven en wat deze inhoudt ?

Ik ben partner bij ACMG waar we gedelegeerd bouwheerschap-diensten leveren.

Naast projectmanagement voor een aantal van onze klanten, is mijn belangrijkste rol binnen het bedrijf business development, marketing en communicatie.

Welke opleiding heb je gehad ?

Ik heb een bijzondere achtergrond aangezien ik eerst mijn secundair onderwijs in het Angelsaksische systeem heb uitgevoerd (in Griekenland en België) en vervolgens naar het Belgische systeem ben teruggekeerd toen ik aan de universiteit begon. De confrontatie met deze zeer verschillende en zelfs tegengestelde schoolsystemen heeft mijn loopbaan duidelijk beïnvloed.

Ik ben eerst begonnen met een opleiding TEW. Ik ben de verkeerde weg ingeslagen en het was heel nuttig voor mij om later te bepalen wat het beste voor mij was.  Ik begreep dat ik snel in praktijk moest brengen wat ik leerde. Dus begon ik Architectuur aan Victor Horta (ULB). Het was al snel heel concreet: we maakten projecten, tekeningen, modellen… Als anecdote, in het eerste jaar, gingen we naar zee om zandkastelen te bouwen (lacht). Het was heel goed gezien omdat we kastelen moesten maken met andere mensen die we niet kenden. Iedereen had een ander idee. Daardoor konden we heel snel sterke banden smeden. Ik heb nog steeds vrienden uit die tijd met wie ik dat befaamde kasteel maakte.

Enkele jaren later, na het begin van mijn professionele loopbaan, heb ik de postuniversitaire vastgoedopleiding aan Solvay gevolgd, met de bedoeling me in de plaats van mijn klanten te kunnen stellen. Werkend aan grote projecten, moest ik begrijpen hoe de zaken erachter functioneerden. Dankzij deze opleiding heb ik een Belgisch adresboekje aangelegd, aangezien ik voornamelijk in het buitenland had gewerkt, en vriendschappen had gesloten die ik vandaag nog steeds heb.

Had je al een duidelijk idee van wat je wilde gaan doen ?

Toen ik mijn architectuurstudies beëindigde, droomde ik ervan aan grootschalige en emblematische projecten te werken, zonder dat ik op dat ogenblik veel wist over de vastgoedsector.

Het waren de professionele relaties die ik tijdens mijn ervaringen opdeed die mijn carrière een richting gaven.

Hoe zou je je parcours omschrijven ?

Ik heb een atypisch parcours. Ik ben iemand die werkt op projectbasis, gedreven door passie en het relationeel contact. Ik identificeer een opportuniteit, een project, ik leg verbanden en wanneer er een klik is en de wens er is om samen dingen te realiseren, lanceer ik mezelf. Zo is mijn leven altijd gelopen.

Het is zeker mijn Angelsaksische opvoeding die me in staat heeft gesteld niet rechtlijnig te zijn. Op zeer jonge leeftijd werd ik naar Athene gekatapulteerd, mijn ouders gingen naar Afrika… Daarna werkte ik in de Verenigde Staten, Engeland, Rusland, Zweden en Frankrijk… Het is dankzij dat, dat mijn blik zich heeft verruimd. Omdat ik van nature zeer nieuwsgierig ben, vertrek ik, dwaal ik rond en als het me interesseert, blijf ik hangen, vasthouden en doorgaan. Zolang het een project is dat me drijft, hou ik het in beweging.

In geval van mislukking, denk ik dat het deze behendigheid is die me in staat heeft gesteld om terug te veren. Ik kon zien dat er andere wegen waren en dat het leven daar niet ophoudt. Er zijn zoveel mogelijkheden. Dat is fantastisch!

Heb je in je loopbaan mislukkingen gekend en welke lessen heb je daaruit getrokken ?

Ik heb een samenwerking gekend die een echte hel was. Ik ben partner geworden om een coworking kantoor op te richten met als doel accelerator voor startups te worden. We hebben een anderhalf jaar hard gewerkt om het project op te zetten, fondsen te werven, aandeelhouders te vinden, een locatie te vinden… Uiteindelijk hebben we deze plek met veel tamtam geopend. We waren super trots. Maar alles liep snel verkeerd toen we ontdekten dat één van onze partners, de CFO, een verkeerd beeld had gegeven en de fondsen had verduisterd. Er was niets meer over. Dit leidde tot een verlies van vertrouwen bij het team, de aandeelhouders en een volledig verlies van geloofwaardigheid in de markt. Het was een ramp. We werden gedwongen faillissement aan te vragen. Ik kreeg een grote klap in mijn gezicht. Alles kwam tot stilstand: mijn project, mijn vooruitzichten, mijn spaargeld, mijn inkomen… Gelukkig bestaat dit project nog steeds zoals we het hadden gedroomd.

Daardoor had ik een enorm verlies van vertrouwen in anderen. Ik ben niet iemand die het alleen doet, dus als de anderen op wie ik vertrouw de vijand blijken te zijn, stort de wereld onder mijn voeten in. Gelukkig werd ik toen gecoacht en kon ik rekenen op mijn hechte vriendenkring. Ik maakte de balans op van mijn vaardigheden en er zat niets anders op dan opnieuw te beginnen…

Dankzij de relaties die ik in de loop van mijn leven heb opgebouwd, had ik het geluk twee oud-collega’s tegen het lijf te lopen die mij aanboden om met hen samen te werken. Het was heel goed voor mij omdat ik werkte met mensen die ik kende en vertrouwde. Bovendien bevond ik mij temidden van een herstructurering van een bedrijf dat failliet was gegaan. Daardoor kon ik inzien dat faillissementen bestonden, dat mislukken mogelijk was en dat terugkomen net zo goed mogelijk was.
En tenslotte, de sector waarin wij werkten, de ontwikkeling van musea internationaal, was een tijdloze sector. In de cultuur is er geen financiële logica. De logica is kunst en niet de marge. Ik was gepassioneerd en het was belangrijk voor mij om deze waarden te herontdekken. Het gaf me opnieuw smaak in het leven en het zette me ertoe een nieuw project te ontwikkelen dat lokaler was, omdat het reizen te veel werd.

Toen kwam het verhaal van ACMG naar boven. Ik ontmoette Daniel Hoornaert opnieuw (die ik had leren kennen tijdens mijn stage in Botswana) tijdens een aanbesteding. Hij was al verbonden met Eric Doye. Zij hadden net afscheid genomen van een andere partner en toen we met elkaar spraken, beseften we al snel dat we elkaar goed aanvulden: ik in de frontlinie, en zij in de verdere cyclus van een project. We hebben veel tijd besteed aan de menselijke kant om ervoor te zorgen dat er een goede professionele en persoonlijke klik was. We wilden niet weer dezelfde fouten maken. We besloten een proef van een jaar te doen en ik ben nu al drie jaar partner bij ACMG.

Zijn er belangrijke mensen die je carrière hebben bepaald ?

Er is Pierre Lallemand die een mentor is geweest en blijft. Op menselijk vlak, is hij een zeer warm iemand. Naast het feit dat hij één van mijn profs was, heb ik verschillende jaren met hem samengewerkt, onder andere aan het Berlaymont 2000 en Art & Build, waardoor wij een hechte band hebben kunnen smeden. Hij is iemand die mij enorm heeft geholpen en die zeer behulpzaam was tijdens het faillissement dat ik heb meegemaakt. Hij is altijd een belangrijk onderdeel geweest om mijn professionele keuzes te maken, zelfs vandaag nog. Wat heel leuk is, is dat het wederzijds is.

Er is ook mijn eerste stagemeester, in Botswana, Steward Morisson, een Schotse architect. Hij was een iconisch figuur die driftbuien had, maar ook een goed hart. Hij leerde me alles over architectuur.

En tenslotte Ronald Altoon (voormalig partner van Altoon & Porter) met wie ik tot op de dag van vandaag een goede relatie heb. Ik heb 9 jaar met hem gewerkt. Hij is een internationaal erkende figuur, voormalig voorzitter van de Amerikaanse Orde van Architecten, en heeft een ongelooflijk levenspad. Hij begon met niets en bouwde zichzelf op. Hij heeft een indrukwekkende energie. Altijd goed gehumeurd, gepassioneerd en zeer pedagogisch.

Wat voor manager ben je ?

Het is belangrijk voor mij om een vertrouwensrelatie uit te bouwen en voldoende uitwisseling met het team te hebben.

Ik werk niet graag alleen, dus ik geloof heel sterk in collectieve intelligentie.

Ik hoop mijn werknemers de mogelijkheid te geven zich uit te drukken en te debatteren om samen met hen projecten te creëren.

Wat zijn de waarden die u begeleiden in uw dagelijks werk ?

Vertrouwen, eerlijkheid en transparantie. Ik bouw dat heel snel op met mijn collega’s maar ook met mijn klanten. Als er een vertrouwensbreuk is en de waarden die eenieder te bieden heeft, uiteenlopen, is er geen reden meer om samen te werken.

Wat vind je het spannendste aan je baan ?

De projecten waar ik aan werk. Het is spannend om in deze projecten een centrale positie in te nemen, temidden van alle adviseurs (ingenieur, architect, binnenhuisarchitect, certificeringsadviseur, enz.) en hen tot een gemeenschappelijk doel te brengen.

Het menselijke aspect is eens te meer van essentieel belang. Het is belangrijk elkaars standpunten en zienswijze te respecteren. Op een gegeven moment gaat het niet meer over wie gelijk heeft. Als we in harmonie samenwerken, zal het product er alleen maar beter van worden. Ik denk dat we de mogelijkheid hebben om fantastische dingen te creëren. Ik hou ervan om projecten te challengen zodat ze  iconischer worden dan de klassieke bouwpromotie. Je laat dingen achter die er nog 30 jaar zullen zijn en ik wil er trots op zijn elke keer als ik er langs loop. Zelfs bij projecten waar ik niet bijzonder trots op ben, zijn de professionele en menselijke ervaringen die ik heb opgedaan altijd interessant geweest.

Waar ben je het meest trots op in uw carrière ?

Ik heb het altijd aangedurfd om mijzelf in een project te storten door passie en opportuniteiten zonder mij te veel vragen te stellen. Ik heb het geluk een vrouw te hebben die me altijd heeft gesteund en me de vrijheid heeft gegeven om te durven. Dit is fantastisch.

Ik ben er trots op dat ik relaties heb opgebouwd die verder gaan dan enkel het professionele.

Alle mensen met wie ik heb gewerkt, ben ik blij weer te zien. Ik ben er trots op dat ik, door een menselijke band te scheppen, altijd mensen kan gaan zoeken om nieuwe projecten te doen of samen iets uit te bouwen. Dit is mijn opvatting van het leven.

Wat vind je het minst leuk aan je baan ?

Mensen hun werk zien doen zonder ambitie of enthousiasme.

“Go the extra mile” betekent net dat stapje extra zetten om het verschil te maken. Ook al is het duidelijk dat wij aan een bepaalde rentabiliteit gebonden zijn, toch moeten wij met enthousiasme en gedrevenheid een extra uur besteden om een discussie te openen en het project te verbeteren.

Wij hebben het geluk te mogen werken aan emblematische projecten, zoals de Louise toren, waar wij allen onze eigen bijdrage kunnen leveren, zichtbaar of onzichtbaar. We kunnen allemaal een klein verschil maken opdat het project op een bepaald punt “wow” wordt. Ik werk niet graag aan copy/paste-projecten, zoals dat bijvoorbeeld het geval was bij sommige retailprojecten. Het neemt de ervaring weg, er is geen emotie! Dat vind ik niet leuk.

Een gebrek aan enthousiasme of ambitie in de manier waarop projecten hierdoor worden benaderd, stoort mij dan ook ten zeerste.

Hoe zie je je job en de sector evolueren ?

Ik denk dat we terug moeten naar iets meer lokaals.

In de retailsector waarin ik heb gewerkt, was er een logica van permanente expansie. Internationale ketens vestigden zich in elke stad. Het was helemaal copy/paste. Het gevolg is dat het de plaatselijke handel de das om heeft gedaan, omdat de internationale ketens het hebben overgenomen. Ik denk dat vandaag de dag, omdat wij anders gaan reizen en werken, omdat de logica van het telewerken zich heeft verspreid, omdat de mobiliteit moet worden herzien, deze grote merken deze ruimten zullen moeten afstaan en dit de plaatselijke bevolking de gelegenheid zal geven om ze terug te nemen en opnieuw te investeren. Hetzelfde geldt voor de kantoorsector, die dit jaar zijn transformatie heeft versneld. Ik ben nogal optimistisch. Er is van alles om opnieuw uit te vinden, te optimaliseren en aan te passen aan de uitdagingen van morgen. Dit herstel zal worden bereikt via de bouw en de vastgoed.

Ik zou mijn beroep willen blijven uitoefenen door deze waarden uit te dragen en mijn klanten in deze richting te adviseren: terugkeren naar lokaal en duurzaam vastgoed.

Merk je een groot verschil tussen de profielen van uw generatie en de nieuwe die u op de markt ziet komen ?

De jongeren van vandaag weten veel meer wat ze willen. Zij zeggen duidelijk wat zij wel of niet willen doen en hebben het over waarden. Deze waarden zijn geïntegreerd, zij brengen ze naar voren en komen hier luid en duidelijk voor uit. In het verleden werd van de kandidaten verwacht dat zij hun diploma’s en portfolio lieten zien en dat zij vervolgens werden gevraagd zich in te passen in de geest van het bedrijf. Vandaag is het niet meer hetzelfde. Het gevolg van deze verandering is dat wij als werkgever een taal moeten vinden die hen aanspreekt, moeten werken aan onze waarden zodat zij zich betrokken voelen en ons moeten aanpassen om hen in staat te stellen hun persoonlijke loopbaan te voeden. Dat is het grote verschil voor mij.

Als u één advies mocht geven aan jonge mensen die in deze sector beginnen, wat zou dat dan zijn ?

Om te onthouden dat een carrièrepad boven alles draait om menselijke relaties. De vastgoedwereld is klein, zelfs op internationaal vlak. Alles evolueert ook al weet je niet waarom, maar op een dag zul je mensen ontmoeten die je nieuwe kansen zullen bieden.

Bij ACMG lanceren we jongeren snel in het veld, zodat ze in direct contact kunnen staan met onze klanten. Wij willen dat zij de realiteit van het veld zien en de omgeving waarin zij evolueren. Wij willen hen in staat stellen veelzijdig te zijn in de zaken die wij doen.

Mijn laatste suggestie is om nieuwsgierig te zijn. Blijf niet statisch en doe niet 10 jaar lang hetzelfde zonder te evolueren. Kom uit je comfort zone. Het is uit het ongemak dat je het meest leert.

Tot slot, wat is je grootste professionele uitdaging ?

Mijn professionele uitdaging is om over 10 jaar met een trotse blik terug te kijken naar de reis die ik samen met Daniel en Eric heb gemaakt, en om wat we hebben gecreëerd aan andere mensen door te geven. Wij zoeken en nemen mensen aan die ons in deze logica willen vergezellen. We willen hen de kans geven om het over te nemen. Niet in zuiver financiële zin, maar in termen van duurzaamheid. Ik zou er trots op willen zijn te zien dat wat ik heb opgebouwd steeds beter wordt en tegen mezelf te kunnen zeggen dat ik er bij was van bij de start en dat ik heb deelgenomen aan deze evolutie.

Gesprek geleid door Archibald
Dank aan Paul Stasse & ACMG